در این مقاله به بررسی محاسبه طول تیرآهن‌های اصلی و تعداد تیرآهن‌های عرضی در سقف تاق ضربی مطابق با مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان می‌پردازیم. این محاسبات برای داوطلبان آزمون‌های نظام مهندسی به‌ویژه آزمون اجرای معماری ۱۴۰۲ حائز اهمیت است.

مقدمه‌ای بر سقف تاق ضربی

سقف تاق ضربی یکی از روش‌های سنتی اجرای سقف در ساختمان‌های ایران است که از ترکیب تیرآهن‌های فولادی و آجر تشکیل می‌شود. این نوع سقف علی‌رغم سادگی اجرا، نیازمند رعایت دقیق ضوابط فنی به‌ویژه در محاسبه طول تیرآهن‌ها و تعداد تیرآهن‌های عرضی است.

مطابق با مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان، طراحی و اجرای سقف تاق ضربی باید با دقت و مطابق با استانداردهای تعیین‌شده انجام شود تا ایمنی و پایداری سازه تضمین گردد.

محاسبه طول تیرآهن‌های اصلی

برای محاسبه طول تیرآهن‌های اصلی در سقف تاق ضربی، باید به دو عامل کلیدی توجه کرد:

عوامل موثر در محاسبه طول تیرآهن‌ها:

  • فاصله محور تا محور دیوارهای موازی
  • ضخامت دیوارهای آجری
  • عرض کلاف بتنی
  • طول نشیمن تیرآهن بر روی کلاف

نکته فنی:

طبق بند ۸-۵-۵-۸-۱ مبحث ۸، طول نشیمن تیرهای اصلی سقف بر روی کلاف افقی باید برابر عرض کلاف باشد.

تعیین تعداد تیرآهن‌های عرضی

تیرآهن‌های عرضی نقش مهمی در یکپارچه کردن سقف تاق ضربی و توزیع بارها دارند. برای تعیین تعداد این تیرآهن‌ها باید به موارد زیر توجه کرد:

شرایط مقررات
فاصله بین تیرآهن‌های عرضی حداکثر ۲ متر
تیرآهن‌های عرضی در محل دیوار اجباری
سایز تیرآهن عرضی حداکثر یک شماره کمتر از تیرآهن اصلی

مقررات ملی ساختمان برای سقف تاق ضربی

مطابق با مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان، در طراحی و اجرای سقف تاق ضربی رعایت موارد زیر الزامی است:

  • تیرآهن‌های سقف باید بر اساس روش تنش مجاز طراحی شوند
  • فاصله بین تیرآهن‌های سقف نباید از ۱ متر بیشتر باشد
  • خیز تاق آجری نباید از ۵۰ میلی‌متر کمتر باشد
  • طول نشیمن تیرهای اصلی سقف بر روی کلاف افقی باید برابر عرض کلاف باشد
  • تیرآهن‌های سقف باید در فواصل حداکثر ۲ متر توسط تیرآهن‌های عرضی به یکدیگر متصل شوند
  • ضوابط تصویری تاق ضربی

پاسخ به سوال آزمون اجرای معماری ۱۴۰۲

صورت سوال:

بر روی دو دیوار آجری موازی به ضخامت ۳۵ سانتی‌متر با مصالح بنایی و به فاصله محور تا محور ۵ متر و با کلاف بتنی هم عرض دیوار بر روی آنها سقف تاق ضربی اجرا شده است. طول تیرآهن‌های اصلی این سقف چند سانتی‌متر باید باشد؟ تعداد تیرآهن‌های عرضی که در دل تیرآهن‌های اصلی سقف قرار می‌گیرند و آنها را به یکدیگر اتصال می‌دهند حداقل چه تعداد می‌باشد؟

محاسبه طول تیرآهن‌های اصلی:

با توجه به اینکه:

  • فاصله محور تا محور دیوارها: ۵ متر = ۵۰۰ سانتی‌متر
  • ضخامت دیوار و عرض کلاف: ۳۵ سانتی‌متر
  • طول نشیمن تیر اصلی بر روی کلاف: برابر عرض کلاف (۳۵ سانتی‌متر)

طول تیرآهن اصلی = فاصله محور تا محور + (۲ × نصف عرض کلاف) = ۵۰۰ + (۲ × ۱۷.۵) = ۵۰۰ + ۳۵ = ۵۳۵ سانتی‌متر

محاسبه تعداد تیرآهن‌های عرضی:

با توجه به اینکه:

  • فاصله بین تیرآهن‌های عرضی حداکثر ۲ متر باید باشد
  • طول دهانه: 5.35 متر
  • تیرآهن‌های عرضی در محل دیوارها نیز اجرا می‌شوند

برای دهانه 5.35 متری، با در نظر گرفتن تیرآهن عرضی در دو انتها (روی دیوارها) و با فاصله حداکثر ۲ متر، نیاز به ۴ تیرآهن عرضی داریم.

پاسخ نهایی:

طول تیرآهن‌های اصلی: ۵۳۵ سانتی‌متر

تعداد تیرآهن‌های عرضی: ۴ عدد

بنابراین گزینه صحیح گزینه ۲ (۵۳۵ سانتی‌متر و ۴ عدد) می‌باشد.

پاسخ تصویری و تشریحی سوال تاق ضربی آزمون اجرا معماری مهر 1402

برای درک بهتر می توانید ویدیو زیر را ببینید:

 

سوالات متداول

طبق بند ۸-۵-۵-۸-۱ مبحث ۸ مقررات ملی ساختمان، فاصله بین تیرآهن‌های سقف نباید از ۱ متر بیشتر باشد.

مطابق مقررات، خیز تاق آجری نباید از ۵۰ میلی‌متر کمتر باشد.

لازم است تیرآهن‌های عرضی با استفاده از اتصال مناسب نبشی و تسمه به تیرآهن‌های اصلی سقف متصل شوند.

آزمون بعدی نزدیک است! فرصت را از دست ندهید

برای موفقیت در آزمون‌های نظام مهندسی، همین امروز اقدام به ثبت‌نام در دوره‌های آمادگی کنید:

فرصت را از دست ندهید! همین حالا برای موفقیت در آزمون اقدام کنید

درصورتی که نیاز به مشاوره دارید: 09193725026